Namevcut olan, söylenmeyen/söylenmemiş olanı belirtmektedir: Susku, sessizlik, boşluk, müphem, belirsizlik ve anlatılamayan kelimeleri anahtar kavramları oluşturmaktadır. Namevcudiyet (absence), basit bir boşluğa, salt bir varoluş eksikliğine eşdeğer değildir. Varlık kavramı, her şeyden önce namevcudiyet kelimesinde mevcuttur. Namevcudiyet her zaman estetik ifadelerin varlığını varsayar. Kaotik bir mekan olarak metin; söylenen, söylenmeyen ve söylenemeyenin tüm diyalektik karşılıklarını barındırır. Söylenemeyen daha ziyade psikanalitik alanı içine alan, hatırlamanın yapısına bağlı olarak travma, gizleme, bastırma gibi konular çeperinde edebiyatı incelemektedir. Söylenen ise neredeyse edebi teorik bakışın bugüne kadar ana kazananı olagelmiştir. En az inceleme alanına sahip olan ve bu çalışmanın üstlendiği alan olarak söylenmeyen-namevcut alan ise yalnızca içeriksel olanda sınırlandırılmıştır. Namevcudiyetin biçim-içerik açısından ortaya konulacağı bu derste; ölüm, kayboluş, sessizlik ve boşluk kavramlarının edebiyat içerisinde ne anlama geldiği, nasıl bir okuma olanağı sunacağı tartışılacaktır.

DERS İZLENCESİ
Ders 1: Absence kavramına dair ana tartışmalar (Estetik bir kavram olarak absence, Edebi incelemede absence kavramı, Edebiyat metinlerinde absence),
– Kavramın kuramsal alanı- ortak kavramlar (Sessizlik,Boşluk, Ölüm ve Kayboluş)
– Poetika ve Absence (Dil, Mimesis, Hakikat: Parabasis)

Ders 2: Yokluğun Felsefi Sorgusu Üzerine

Ders 3: Felsefi anlamda absence kavramını tartışmak;

– Henüz Olmayan’dan Artık Olmayan’a (Maurice Blanchot’da Yazar),
– Oyun mu, ideoloji mi? (Macharey- Edebi Üretim Teorisi, Derrida- Yazı ve Fark).
– Estetik alanda absence kavramı (Yok etme eylemi olarak sanat, Alışkanlık Farklılaştırma (Beckett, Şklovski)
– Mevcudiyetin Yetersizliği ve Tekinsizlik).

Ders 4: Yokluğun Tedarikçisi: Samuel Beckett

Ders 5: Ölüm ve Edebiyat: Faulkner, Adalet Ağaoğlu ve Juan Rulfo- Pedro Paramo,

Ders 6: Tanpınar ve Kafka: Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Dava’da Boşluğun Mahiyeti

Ders 7: Thomas Bernhard ve Max Frisch: Edebiyatta Kayboluş

Ders 8: Sessizliğin Anlamı ve Gösterimi:
– Migirdiç Margosyan: Minör Edebiyat ve Dilin İmkan(sızlık)ları
– Vüsat O. Bener- ‘Buzul Çağının Virüsü’: Karakterin Uzamsal Kurulumu ve
Sessizlik

SORULAR:
– Absence kavramı nedir?
– Edebi bir kavram olarak kullanımı nasıldır?
– Absence (namevcudiyet) kavramının genel olarak estetik, özel olarak edebiyat alanında
etimolojik karşılığı ve içeriği nedir? Kavramın kullanımının tarihi nedir?
– Poetika’da absence kavramı ne anlama gelmektedir?
– Edebiyatta namevcudiyet gösteriminin çeşitleri; hangi şekillerde görüldüğü ve dünya
edebiyatında bu alanın gösteriminde ana örnekler nelerdir?
– Namevcudiyet estetiğinin edebiyat alanında anlamı ve bir okuma biçimi olarak etkinliği
nedir?

ANA KAYNAKLAR:
Macherey, Pierre, Edebi Üretim Teorisi, Çeviren: Işık Ergüden, İletişim Yayınları, İstanbul,
2019.
Blanchot, Maurice, Yazınsal Uzam, Çeviren: Sündüz Öztürk Kasar, Yapı Kredi Yayınları,
İstanbul, 1993.
Derrida, Jacques, “Beşeri Bilimlerin Söyleminde Yapı, Gösterge ve Oyun”, İçinde: Yazı ve
Fark, Çeviren: P. Burcu Yalım, Metis Yayınları, İstanbul, 2020.
Werner Wolf, “Introduction: Meaningful Absence Across Media.The Potential Significance of
Missing Signifiers”, Meaningful Absence Across Arts and Media The Significance of Missing
Signifiers, Edited by Werner Wolf, Nassim Balestrini, Walter Bernhart, 2019.
Ernst, Wolfgang, Ästhetische Grundbegriffe Band 1, Absenz – Darstellung. J.B. Metzler
Verlag, Stuttgart Weimar, 2010.
Seiler, Sascha, Zwischen Anwesenheit und Abwesenheit Die Figur des Verschwundenen in der
Literatur der Moderne und Postmoderne, J. B. Metzler Verlag, Stuttgart, 2016.
Deleuze Gilles ve Guattari Félix, Kafka Minör Bir Edebiyat İçin, Çeviren: Işık Ergüden, Yapı
Kredi Yayınları: İstanbul, 2008.

EDEBİ ESERLER:
Ağaoğlu, Adalet, Dar Zamanlar: Ölmeye Yatmak, Hayır…, Bir Düğün Gecesi, Everest
Yayınları, İstanbul, 2020.
Tanpınar, A.H., Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Varlık Yayınları, İstanbul, 2009.
Frisch, Max, Stiller, Çeviren: İlknur Özdemir, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2020.
Rulfo, Juan, Pedro Páramo, Çeviren: Süleyman Doğru, Doğan Kitap Yayınları, İstanbul, 2019.
Faulkner, William, Döşeğimde Ölürken, Çeviren: Murat Belge, İletişim Yayınları, İstanbul,
1990.
Bernhard, Thomas, Yok Etme: Bir Parçalanma, Çeviren: Sezer Duru, Yapı Kredi Yayınları,
İstanbul, 2016.
Margosyan, Mıgırdiç, Gâvur Mahallesi, Aras Yayınları, İstanbul, 1995. (Biletimiz İstanbul’a
Kesildi, Söyle Margos Nerelisen?, Tespih Taneleri )
Margosyan, Mıgırdiç, Biletimiz İstanbul’a Kesildi, Aras Yayınları, İstanbul, 2012.
Margosyan, Mıgırdiç, Söyle Margos Nerelisen?, Aras Yayınları, İstanbul, 2013.
Margosyan, Mıgırdiç, Tespih Taneleri, Aras Yayınları, İstanbul, 2014.
Beckett, Samuel, Godot’yu Beklerken, Çeviren: Hasan Anamur, Can Yayınları, İstanbul, 1990.
(Molloy, Malone Ölüyor, Adlandırılamayan)
Beckett, Samuel, Molloy, Çeviren:Uğur Ün, Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul, 2017.
Beckett, Samuel, Malone Ölüyor, Çeviren:Uğur Ün, Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul, 2017.
Beckett, Samuel, Adlandırılamayan, Çeviren:Uğur Ün, Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul, 2017.
Bener, Vüs’at O., Buzul Çağının Virüsü, Yapı Kredi Yayınları, , 5.Baskı, 2014.
Frisch, Max, Stiller, Çeviren: İlknur Özdemir, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2020.
ÖZET
Namevcudiyet (absence) kavramı edebiyatta bulunan yokluğu ve bu yokluğun gösteriminin
tartışılmasını içerir. Edebiyat ve namevcudiyet; dil, hakikat, yazarın ve metnin ontolojik varlığı
anlamında kökensel bir bağa sahiptir. Geriye dönük bir zamansallığa, varlık ve ize gönderme
yapan absence kavramı, yokluktan farklı olarak, ‘halihazırda’ orada var olmayanın izini,
işaretini belirtir. Bu sebeple temsil edilemezliğin göstergebilimine uyan namevcudiyet estetiği,
edebi metindeki varlığını sessizlik, boşluk, kayboluş ve eksikliklerin işaretlenmesi biçiminde
gerçekleştirir. Namevcudiyeti bu bakışla merkeze alan çalışmanın birinci bölümü: kavramın
edebiyattaki anlamı, içeriği, gösterim biçimleri ve önemli örneklerini ele almaktadır. Bu
bölümde ayrıca tezin ana tartışmasını oluşturan estetik bir kavram olarak absence’nin
edebiyatla olan kökensel bağı; dil, hakikat ve yazarın felsefi soruşturması bağlamında
tartışılmaktadır. Bölümü oluşturan son kısımda ise namevcudiyetin anlamı oyun ve ideoloji
bağlamında sorgulanmaktadır. Ölümün Edebiyattaki Mevcudiyeti başlığını taşıyan ikinci
bölüm; yazı ve ölüm arasındaki kökensel ilişki ve tekinsizlik (unheimlich) kavramından
yararlanarak ölümün merkezi bir konumda olduğu Juan Rulfo’nun Pedro Páramo, Adalet
Ağaoğlu’nun Dar Zamanlar üçlemesi ve William Faulkner’ın Döşeğimde Ölürken romanlarını
ölü karakterler, ölüm deneyimi, yolculuk, göç ve ara konum bağlamlarında ele almaktadır.
Kayboluş (verschwinden) kavramının ele alındığı üçüncü bölümde kimlik ve geçmişle
hesaplaşma bağlamında poetik kayboluş, Max Frisch’in Stiller romanı ile Thomas Bernhard’ın
Yok Etme romanları çerçevesinde tartışılmıştır. Hakikatin Göstereni Olarak Boşluk başlığını
taşıyan dördüncü bölüm, Kafka’nın Dava ile Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü
romanlarını hakikati yaratan ve saklayan boşluk bağlamında irdelemektedir. Tezin son
bölümünü oluşturan Sessizlik ve Absence’de ise Minör Edebiyat bağlamında çokdillilik, üç
nokta ve fotoğraf kullanımıyla Mıgırdiç Margosyan’ın eserleri ve kronolojinin bozulmasında
erken ölümün romanın bütününe yayıldığı Vüs’at O. Bener’in Buzul Çağının Virüsü romanı
incelenmiştir. Absence kavramının merkezinde ölüm, kayboluş, boşluk ve sessizlik konularını
tartışan bu çalışma, edebi metnin kökeni ve anlamı olan namevcudiyeti bir kavram olarak ele
alarak namevcudiyetin poetikasını yaratacak yeni bir yorum faaliyetini ortaya koymayı
amaçlamaktadır.